معنی ذکر در آیه و لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر ...

وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَّالِحُونَ (الانبیاء: ۱۰۵)

به سند صحیح از امام صادق (ع) روایت شده است که فرمود: ذکر نزد خدا است و زبور کتابی است که بر داود (ع) نازل شده است ... 

مُحَمَّد [بن یحیی] عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْحُسَیْنِ بْنِ سَعِیدٍ عَنِ النَّضْرِ بْنِ سُوَیْدٍ عَنْ عَبْدِ الله بْنِ سِنَانٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ الله ع‏ أَنَّهُ سَأَلَهُ عَنْ قَوْلِ الله عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ مَا الزَّبُورُ وَ مَا الذِّکْرُ قَالَ الذِّکْرُ عِنْدَ الله وَ الزَّبُورُ الَّذِی أُنْزِلَ عَلَى دَاوُدَ وَ کُلُّ کِتَابٍ نَزَلَ فَهُوَ عِنْدَ أَهْلِ الْعِلْمِ وَ نَحْنُ هُمْ. (الکافی ؛ ج۱ ؛ ص۲۲۵_ بصائر الدرجات ؛ ج‏۱ ؛ ص۱۳۶)

به تواتر ثابت است که تعبیر اهل الذکر در قرآن، مخصوص اهل بیت (ع) است؛ ولی مخالفان آن را به معنای اهل کتاب دانسته و گاه به آیه "وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِی الزَّبُور ..." استناد کرده و گفته اند: الذکر در این آیه به معنای تورات است.

اما بنا بر روایت بالا، مراد از "الذکر" در آیه همان ام الکتاب یا لوح محفوظ است که نزد خدا می باشد؛ چنان که فرموده: "و عنده ام الکتاب" (مرآة العقول ؛ ج‏۳ ؛ ص۲۱)

این تفسیر را از ابن عباس، سعید بن جبیر، مجاهد، ابن زید و ... نیز روایت کرده اند (نک: الدرالمنثور ، ج‏۴، ص۳۴۱_ التبیان للطوسی، ج‏۷، ص۲۸۳_ مجمع البیان، ج‏۷، ص۱۰۶) و می توان سخنانی از امیرالمومنین (ع)، ابن عباس و ابن جریج را شاهد درستی آن دانست. (نک: بحار، ج۵۴، صص۳۷۲ و ۳۷۵ و ج۷۴، ص۴۰۸ و ج۱۰۰، صص۳۴ و ۳۷) 

جالب آن که شیخ مفید (ره) این دیدگاه را مسلّم گرفته است: 

"اللوح کتاب الله تعالى کتب فیه ما یکون إلى یوم القیامة، و هو قوله تعالى یوضحه: و لقد کتبنا فی الزبور من بعد الذکر أن الارض یرثها عبادی الصالحون فاللوح هو الذکر ..." (تصحیح اعتقادات الامامیه، ص۷۴_ متشابه القرآن و مختلفه، ج۱، ص۴۱)

با این همه جای تعجّب دارد که علامه طباطبایی این وجه را بدون هیچ توضیحی کنار گذشته است: 

"... و قیل: هو اللوح المحفوظ و هو کما ترى." (المیزان ، ج‏۱۴، ص۳۳۰)