حدیث لعن معاویه و بازی کردن اهل سنت با احادیث

علامه حلّی (ره) روایتی درباره لعن معاویه بر زبان پیامبر (ص) نقل کرده است. ابن تیمیه در پاسخ به علامه حلی (ره) می‌نویسد:

«هَذَا الْحَدِیثُ مِنَ الْکَذِبِ الْمَوْضُوعِ بِاتِّفَاقِ أَهْلِ الْمَعْرِفَةِ بِالْحَدِیثِ، ولَا یُوجَدُ فِی شَیْءٍ مِنْ دَوَاوِینِ الْحَدِیثِ الَّتِی یُرْجَعُ إِلَیْهَا فِی مَعْرِفَةِ الْحَدِیثِ، وَلَا لَهُ إِسْنَادٌ مَعْرُوفٌ.» (منهاج السنة، ۴/ ۴۴۴)
(این حدیث به اتفاق اهل معرفت به حدیث، کذب و موضوع است و نه در هیچ یک از مجموعه‌های حدیث که در شناخت حدیث به آن مراجعه می‌شود، یافت می‌شود و نه سند شناخته‌شده‌ای دارد!)

این در حالی است که این حدیث در منابع متعدّد نقل شده؛ ولی در هر یک به نوعی سانسور شده است!

🔹ابن سعد

قَالَ: أُخْبِرْتُ عَنْ أَبِی مَالِکٍ کَثِیرِ بْنِ یَحْیَى الْبَصْرِیِّ قَالَ: حَدَّثَنَا غَسَّانُ بْنُ مُضَرَ قَالَ: حَدَّثَنَا سَعِیدُ بْنُ یَزِیدَ عَنْ نَصْرِ بْنِ عَاصِمٍ اللَّیْثِیِّ عَنْ أَبِیهِ قَالَ: دَخَلْتُ مَسْجِدَ رَسُولِ اللَّهِ - صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ - وَأَصْحَابُ النَّبِیِّ - صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ - یَقُولُونَ: نَعُوذُ بِاللَّهِ مِنْ غضب الله وغضب رَسُولِهِ! قُلْتُ: مَا هَذَا! قَالُوا: معَاوِیَةُ مَرَّ قُبَیْلَ أَخَذَ بِیَدِ أَبِیهِ وَرَسُولُ اللَّهِ - صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ - عَلَى الْمِنْبَرِ یَخْرُجَانِ مِنَ الْمَسْجِدِ. فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ - صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ - فِیهِمَا قوْلا. (الطبقات الکبرى ط العلمیة ۷/ ۵۴-۵۶)

ابن سعد به صراحت نام معاویه و پدرش را آورده، ولی با تعبیر «پیامبر ص درباره آن دو سخنی گفت»! آن را سانسور کرده است. بدین ترتیب حدیث ناقص و ابتر مانده.

🔸ابن ابی عاصم

قَالَ قَیْسُ بْنُ حَفْصٍ، نا غَسَّانُ بْنُ مُضَرَ، عَنْ سَعِیدِ بْنِ یَزِیدَ، عَنْ نَصْرِ بْنِ عَاصِمٍ اللَّیْثِیِّ، عَنْ أَبِیهِ قَالَ: دَخَلْتُ مَسْجِدَ رَسُولِ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ وَأَصْحَابُهُ یَقُولُونَ: نَعُوذُ بِاللَّهِ عَزَّ وَجَلَّ مِنْ غَضَبِ اللَّهِ وَرَسُولِهِ، قُلْتُ: مَا شَأْنُکُمْ؟ قَالُوا: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: لَعَنَ اللَّهُ الْقَائِدَ وَالْمَقُودَ بِهِ. (الآحاد والمثانی، ۲/ ۱۹۲)

ابن ابی عاصم سخن پیامبر ص را نقل کرده است؛ اما هر گونه اشاره به معاویه و پدرش را حذف کرده است! بدین ترتیب حدیث گنگ و بی معنا شده.

🔹ابن ابی خیثمة

حَدَّثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِیْلَ، قَالَ: حَدَّثَنَا غَسَّان بن مطر، قَالَ: حَدَّثَنَا سَعِید بْنُ یَزِید، عَنْ نَصْر بْنِ عَاصِم اللَّیْثِیّ، عَنْ أَبِیهِ؛ قَالَ: قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ ‌ویلٌ ‌لِهَذِهِ ‌الأُمَّةِ مِنْ فُلانٍ، کلمة. (التاریخ الکبیر - السفر الثانی - ط الفاروق ۱/ ۴۱۰)

ابن ابی خیثمة هم نام معاویه را حذف کرده و هم سخن پیامبر ص را و حدیث به کلی از معنا ساقط شده است! پیامبر ص درباره «فلان» چه «کلمه‌ای» فرمود؟!

🔸طبرانی

حَدَّثَنَا الْعَبَّاسُ بْنُ الْفَضْلِ الْأَسْفَاطِیُّ، ثَنَا مُوسَى بْنُ إِسْمَاعِیلَ، ح وَحَدَّثَنَا عَبْدُ الرَّحْمَنِ بْنُ الْحُسَیْنِ الْصَّابُونِیُ التُّسْتَرِیُّ، ثَنَا عُقْبَةُ بْنُ سِنَانٍ الدَّارِعُ قَالَا: ثَنَا غَسَّانُ بْنُ مُضَرَ، عَنْ سَعِیدِ بْنِ یَزِیدَ أَبِی مَسْلَمَةَ، عَنْ بِشْرِ بْنِ عَاصِمٍ اللَّیْثِیِّ، عَنْ أَبِیهِ، قَالَ: دَخَلْتُ مَسْجِدَ الْمَدِینَةِ فَإِذَا النَّاسُ یَقُولُونَ: نَعُوذُ بِاللهِ مِنْ غَضِبِ اللهِ وَغَضِبِ رَسُولِهِ قَالَ: قُلْتُ: مَاذَا قَالُوا؟ کَانَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَخْطُبُ عَلَى مِنْبَرِهِ فَقَامَ رَجُلٌ فَأَخَذَ بِیَدِ ابْنِهِ فَأَخْرَجَهُ مِنَ الْمَسْجِدِ، فَقَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّى اللهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: «لَعَنَ اللهُ الْقَائِدَ ‌وَالْمَقُودَ وَیْلٌ لِهَذِهِ یَوْمًا لِهَذِهِ الْأُمَّةِ مِنْ فلَانٍ ذِی الِاسْتَاهِ» (المعجم الکبیر، ۱۷/ ۱۷۶)

در نقل طبرانی سخنان پیامبر ص کامل‌تر نقل شده، اما هویت لعن‌شدگان با الفاظ مبهم «رجل» و «فلان» مخفی شده است! هیثمی راویان این سند را ثقه دانسته است: «وَرِجَالُهُ ثِقَاتٌ» (هیثمی، مجمع الزوائد، ۵/ ۲۴۲)

🔺بنابراین ابن سعد که نام معاویه را آورده، سخن پیامبر ص را سانسور کرده؛ و دیگران سخن را کامل‌تر آورده و نام معاویه را سانسور کرده‌اند و برخی نیز هم نام معاویه و هم سخن پیامبر ص را سانسور کرده‌اند!! اما از کنار هم قرار دادن نقل‌ها، حقیقت روشن می‌شود.

برخی منابع دیگر برای این حدیث: ابو نعیم، معرفة الصحابة، ۴/ ۲۱۴۲؛ ابن اثیر، أسد الغابة، ۳/ ۱۱۲؛ مقدسی، الأحادیث المختارة، ۸/ ۱۷۹