ادب گفتار درباره خداوند
ادبِ گفتار درباره مقدّسات بسیار مهمّ است؛ ولی متأسّفانه بسیاری از مردم در محاورات خود آن را دستِکم میگیرند. خصوصاً درباره توحید و یاد و نام خداوند متعال حسّاسیّت، اندک و تعابیر ناهنجار، فراوان است. باید در فرصتی این تعابیر و الفاظ گردآوری و زشتی هر یک نشان داده شود؛ امّا نمونهای که در سالهای اخیر بسیار آزاردهنده و مشمئزکننده شده است، کاربرد سخیف و زنندهی واژه «خدا» به جای صفت شمارشی (=عدد) -غالباً با معدودِ «تومان»- در مقام مبالغه و غلوّ است؛ مثلاً میگویند: «خدا تومن پولشه!»
سبحان الله! نمیدانم کسانی که این لفظ را به زبان میآورند به زشتی سخن خود آگاه نیستند؟! بزرگی خدا را کمّی و مقداری کرده و همان را هم در حدّ یک کالای پست و بیارزش پایین میآورند! وَ ما قَدَروا اللهَ حَقَّ قَدرِه.
ممکن است کسی بگوید: لفظ «خدا» معنای گستردهتری دارد و به غیر الله –تبارک و تعالی- نیز گفته میشود.
پاسخ این است: اوّلاً در این نوع کاربرد، مقصود دقیقاً معنای خاصّ آن است؛ زیرا گوینده در مقام بیان بزرگی و شدّت است و چون در ذهن خود، خدا را نامتناهیِ مقداری فرض میکند؛ از باب مبالغه میگوید: «خدا تومن» یعنی بیشمار و بی نهایت و ثانیاً در عرفِ امروز، لفظ «خدا» منصرف به ذاتِ الله است؛ یعنی تا تصریح یا اشارهی روشنی نباشد، کسی معنای دیگری برداشت نمیکند.
و اگر کسی بگوید: در این گونه تعابیر، قصدِ جدّی وجود ندارد؛ پاسخ میدهیم: اگر قصدِ گوینده جدّی بود، کافر و مشرک میشد! چون قصد جدّی وجود ندارد، باید تذکّر داد که این تعبیر سفیهانه و موهِن از زبان مردم بیافتد.
- ۹۷/۰۸/۲۵