آیین توبهکنندگان
أَخْبَرَنِی الْحُسَیْنُ بْنُ أَبِی الْحُسَیْنِ الْوَرَّاقُ، نا أَبُو الطَّیِّبِ مُحَمَّدُ بْنُ الْحُسَیْنِ التَّیْمُلِیُّ الْکُوفِیُّ، نا عَلِیُّ بْنُ الْعَبَّاسِ الْمَقَانِعِیُّ، نا جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدِ الزُّهْرِیُّ، نا حَسَنُ بْنُ حُسَیْنٍ، عَنْ سُفْیَانَ بْنِ إِبْرَاهِیمَ، عَنْ یَعْفُورَ بْنِ أَبِی یَعْفُورَ[1]، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، قَالَ: عَلَیْکُمْ بِالْوَرَعِ وَالاجْتِهَادِ، وَصِدْقِ الْحَدِیثِ، وَأَدَاءِ الأَمَانَةِ، وَحُسْنِ الصُّحْبَةِ لِمَنْ صَحِبَکُمْ، فَإِنَّ ذَلِکَ مِنْ سُنَنِ الأَوَّابِینَ. (تلخیص المتشابه فی الرسم للخطیب البغدادی، ج 2، ص 822)
شما را سفارش میکنم به ورع (=پرهیزگاری)، اجتهاد (=عبادت بسیار)، راستگویی، امانتداری و خوشرفتاری با همنشینان؛ زیرا اینها از سنّتهای اوّابین (=توبهکنندگان عابد) است. [2]
........................................................................................................................................................................
[1] راوی نخست این حدیث «یعفور بن ابی یعفور»، عبدی و کوفی و نام پدرش ابییعفور، وقدان است. (تلخیص المتشابه فی الرسم، ج2، ص822- تاج العروس، ج7، ص246) او برادر «عبدالله بن ابی یعفور وقدان العبدی» شیخ نامدار شیعه و یار بزرگوار امام صادق (ع) است. (نک: رجال النجاشی، ص213- رجال الطوسی، ص230) ابویعفور و پسر دیگرش «یونس» نیز از راویان مطرح در میان اهل سنت بودهاند. (نک: تاریخ الإسلام، ج8،ص328 و ج11، ص410) البته یونس نیز بیواسطه (الغیبة للنعمانی، ص306- مقاتل الطالبیین، ص300) یا از طریق برادرش عبدالله از امام صادق (ع) روایت کرده است. (کشف الغمة، ج2، ص197)
[2] عین این حدیث را ابوبصیر نیز از امام صادق (ع) روایت کرده است با این تفاوت که در آن به «سجدهی طولانی» نیز توصیه شده است. (نک: تفسیر العیاشی، ج2، ص286- مشکاة الانوار، ص146- علل الشرائع، ج2، ص340)
جالب است که این سفارشهای پنجگانه (ورع، اجتهاد، صدق الحدیث، اداء الامانة، حسن الصحبة و طول السجود) ساختار بسیاری از نصائح امام صادق (ع) را تشکیل میدهد. (به عنوان نمونه نک: من لا یحضره الفقیه، ج2، ص274- الکافی، ج2، صص77 و 635- صفات الشیعة، ص28- تحف العقول، ص299- دعائم الإسلام، ج1، ص66)
تکرار این چینش در روایات، نشاندهندهی تأکید زیاد امام (ع) بر آنها است؛ تا جایی که میتوان گفت امام (ع) آن را به صورتِ شُعاری برای شیعه درآورده بود.