شناسایی میراث صوفیان خراسان در آثار شیخ صدوق
شناسایی میراث صوفیان خراسان در آثار شیخ صدوق
مطالعات تاریخی قرآن و حدیث، شمارۀ ۶۹ ،سال بیست و هفتم، بهار و تابستان ۱۴۰۰
چکیده
میان سنتهای روایی گوناگون همواره تعامل یا تقابلهایی رخ نموده است. سنت حدیثی امامیه نیز همچون دیگر سنن حدیثی قدرتمند، در طول تاریخ بر سایر سنتها اثرگذار بوده، همانگونه که تأثراتی نیز پذیرفته است. مطالعۀ کنونی عهدهدار کشف و تبیین روابط و تعامالت حدیثی شیخ صدوق بهعنوان یکی از ارکان حدیث شیعه با سنت تصوف در سدۀ ۴ق است. شیخ صدوق از مهمترین و تأثیرگذارترین محدثین شیعه است که سفرهای بسیاری به نقاط مختلف داشته است. از جمله سفرهای مهم شیخ صدوق سفر به خراسان و اقامت در آن دیار است. در آن دوران تصوف بخشی مهم از ساختار معنوی جامعۀ خراسان بوده است. با توجه به پیشفرض این پژوهش در تعامل و تأثرات متقابل سنتهای حدیثی گوناگون بر یکدیگر و نیز اقامت طوالنی مدت ابن بابویه در خراسان، پرسش اصلی مقاله این است که آیا بین ابن بابویه به عنوان یکی از محدثان صاحب سبک شیعی، با سنت حدیثی اهل تصوف پیوندی برقرار است؟ نتایج این پژوهش نشان میدهد که ابن بابویه در برخی آثارش روایاتی را گزارش کرده که منشأ صوفیانه داشته است. مشابهت‌های متنی، وجود الفاظ و مفاهیم مختص به متصوفه در متن برخی روایات و حضور روات و مشایخی - که گرایش صوفیانۀ آنان محرز است- در اسناد احادیث، مؤید این مطلب است.
