پاسخ به شبهه واهی یکی از غالیان مجازی درباره قبله

بسم الله الرحمن الرحیم

 

غالیان از هر چیزی که رنگ و بوی غلوّ داشته باشد، استقبال کرده و در این راه به هر بهانه‌ سست و واهی، چنگ‌ می‌زنند. اینان همواره در منابعِ دینی در پی شبهات می‌گردند تا محکماتِ دینی را نشانه روند؛ چنان که خداوند فرموده است: «فَأَمَّا الَّذینَ فی‏ قُلُوبِهِمْ زَیْغٌ فَیَتَّبِعُونَ ما تَشابَهَ مِنْهُ ابْتِغاءَ الْفِتْنَةِ» (آل‏عمران : 7).

یکی از معدود ضروریاتِ مورد اتّفاق همه مسلمانان «قبله» است؛ و این هماهنگی چنان آشکار است که مسلمانان را «اهل قبله» گویند (کلینی، الکافی، ج3، ص247؛ ج4، ص77، 275؛ ج5، ص33) و در تعبیری عرفی درباره مخالفان شیعه آمده است: «وَ اللَّهِ مَا هُمْ عَلَى شَیْ‏ءٍ مِمَّا جَاءَ بِهِ رَسُولُ اللَّهِ ص إِلَّا اسْتِقْبَالَ‏ الْکَعْبَةِ فَقَطْ.» (برقی، المحاسن، ج‏1، ص157). امّا در شقاوت و بی‌دینی غالیان همین بس، که حتّی با قبله مسلمانان نیز مخالفت کرده اند تا بدین ترتیب از همه مخالفان شیعه پست‌تر و گمراه‌تر باشند!

اخیراً یکی از غالیانِ مجازی، تصحیف موجود در برخی چاپ‌های بحار‌الانوار را دلیل عقیده باطلِ خود برشمرده و مستمسکِ تشکیک در قبله قرار داده است. متن این شبهه را در تصویر زیر می‌بینید:

 پاسخ این شبهه به شرح زیر است:

ایشان اگر می‌توانست جملات عربی را درست بخواند متوجّه می‌شد که ‌در این عبارت، «استدبر القبلة» هیچ معنایی ندارد و به ویژه با تعبیر «إلّا مع البعد» کاملاً بی‌ربط و نامتناسب است و تنها «استدبر القبر» را می‌توان معنادار شمرد! وانگهی علّامه مجلسی این بخش را از کتاب الدروس الشرعیة شهیدِ اول نقل کرده است. کسی که کمترین شناختی از آراء و عقاید شهیدِ اول و علّامه مجلسی داشته باشد از مخیّله‌اش عبور نمی‌کند که آن دو بزرگوار نماز خواندن پشت به قبله و رو به قبر را تجویز کرده باشند. کافی است برای نمونه سخنان مجلسی را در کتاب تحفة الزائر دیده باشد که به همین فتوای شهید اوّل اشاره کرده است (نک‍: مجلسی، تحفة الزائر، 1391ش، باب1، فصل2، ص38-39).

در زیر تصویر نسخه خطی بحار الانوار (مرکز احیاء، شماره 4351) را می بینید که به تاریخ 1097ق یعنی در زمان حیات مرحوم مجلسی نوشته شده است. در این نسخه چنان که می بینیم، «لو استدبر القبر» ثبت شده است:

 

 

از سوی دیگر هم متن مصدرِ اصلی، الدروس الشرعیة و هم منابعِ دیگری که از آن نقل کرده‌اند، در دست است. در ادامه تصویرِ برخی نسخ خطی و چاپی مربوط ارائه می‌شود.

نسخه خطی الدروس الشرعیة، تاریخ کتابت: 821ق، کتابخانه مجلس، ش9033

 

تصویر نسخه خطی قدیمی از الدروس الشرعیة مربوط به قبل 992ق

تصویر نسخه خطی الدروس الشرعیة به تاریخ 1024ق

 

تصویر نسخه خطی الدروس الشرعیة به تاریخ 1031ق

چنان که مشاهده می شود نسخ خطی بالا همه مربوط به پیش از تألیف بحار الانوار است و به خوبی نشان می دهد که اصل کلامِ شهید اول «استدبر القبر» بوده نه «استدبر القبلة»! چنان که در نسخه چاپی الدروس الشرعیة نیز همین آمده است:

همچنین شیخ یوسف بحرانی نیز عبارت شهید اول را به صورت «استدبر القبر» نقل کرده است:

بنابراین کاملاً روشن است که در نسخه چاپی بحار الانوار، تصحیفی صورت گرفته است. اصل کلام شهید اوّل و نسخ اصلی بحار الانوار به همان صورت بوده که در نسخ جدید نرم افزاز جامع الاحادیث نور آمده و بر خلاف ادعای این شخص «استدبر القبلة» تصحیف «استدبر القبر» است و نه آن که بر عکس «استدبر القبلة» به «استدبر القبر» تحریف شده باشد!!